Κριτική Θεάτρου για την "Αρπαγή από το Σεράι"

Η όπερα αυτή γράφτηκε κατά  παραγγελία του Αυστριακού Αυτοκράτορα Ιωσήφ Β΄ των Αψβούργων και πρωτοπαίχθηκε, με μεγάλη επιτυχία, υπό τη διεύθυνση του ίδιου του Μότσαρτ το 1782, στο Μπούργκτεατερ της Βιέννης όπου και εδραίωσε τη φήμη του συνθέτη στη Βιέννη.  Πρόκειται για μια ρομαντική όπερα του θεατρικού είδους ζινγκσπηλ (θεατρικό έργο με τραγούδι), με κωμική δράση, προάγγελου της κωμικής όπερας.

Ο  Μότσαρτ συνέθεσε την ομώνυμη όπερα πάνω στο λιμπρέτο του Γιόχαν Γκόττλημπ Στέφανι. Και τα δυο, λιμπρέτο και μουσική, γράφονται σε μια περίοδο όπου στην Ευρώπη κυριαρχεί ο φιλελευθερισμός και ο ανθρωπισμός του Διαφωτισμού, αλλά και σε μια Ευρώπη, όπου το πνεύμα της Ανατολής έχει εισαχθεί  και η επίδρασή του ήταν εμφανής σε  όλες τις μορφές της τέχνης.

Έτσι, η «Απαγωγή απ το σεράι» απηχεί αυτή τη σύγκρουση, κατ΄  άλλους, τη σύζευξη των νέων ιδεών με τις παλιές και εδραιωμένες αντιλήψεις και με ρεαλισμό, αποτυπώνει τις ανθρώπινες αντιδράσεις και ένα πλήθος συναισθημάτων: την αγάπη, τον έρωτα, τον πόνο, την οργή αλλά και την μεγαλοψυχία.

Ιδιαίτερη αίσθηση προκαλεί, με ιστορική αλλά και επίκαιρη σημασία, ο ανατρεπτικά πλασμένος ρόλος του Οθωμανού «μεγαλόψυχου» πασά Σελίμ, αποτέλεσμα της φιλελεύθερης σκέψης του Διαφωτισμού που  σπάει τα πολιτιστικά στερεότυπα και προτείνει και μια διαφορετική θέασή τους.

Η  ρεαλιστική σκηνοθεσία του, Μ. Ζάιμπελ στην πρόσφατη παραγωγή του Opera studio του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Πάτρας  ανέδειξε τον ρεαλισμό του Μότσαρτ και αυτό ήταν φανερό σε  όλες τις παραμέτρους της παράστασης.

Η σκηνογράφος- ενδυματολόγος Λ. Καρδαρά δούλεψε αφαιρετικά. Χρησιμοποιώντας πολύ λίγα διακοσμητικά στοιχεία, «φροντιστηριακά» είδη, όπως ποτήρια, πιάτα, λουλούδια κ.α., βίντεοπροβολή, κάποια ενδεικτικά στοιχεία εποχής σε κοστούμια κυρίως, βοηθούμενη και από τον εύστοχο φωτιστικό τονισμό (Αντώνης Παναγιωτόπουλος), διαμόρφωσε την ατμόσφαιρα του έργου υποστηρίζοντας την σκηνοθετική προσέγγιση.

Η κίνηση του Νίκου Λυμπεράτου σωματοποιεί τα συναισθήματα των ηρώων με  ρεαλισμό και σεβασμό στις ιδιαίτερες φωνητικές απαιτήσεις της όπερας, νομίζω, όμως, ότι υπήρξαν και κάποιες στιγμές, «άδειες» κινητικά, όπως και κάποιες κινήσεις αδικαιολόγητα επαναλαμβανόμενες.

Αξιόλογοι μουσικοί  και λυρικοί ηθοποιοί συμμετέχουν στην παράσταση και χαρίζουν έξοχες ερμηνείες  χωρίς φωνητικούς ακροβατισμούς:  Η υψίφωνος Λένα Σουρμελή (Κωνστάντσε), ο βαρύτονος  Στέφανος Κορωναίος (Οσμίν), με διεθνή καριέρα, ο τενόρος Ιωάννης Οικονόμου (Μπελμόντε). η  Μαρία Κατριβέση (Μπλοντ), ο Νικόλας Μαραζιώτης ((Πεντρίγιο) {αυτή ήταν η διανομή στην πρεμιέρα}.

Ο ηθοποιός Βασίλης Κόκκαλης ισορρόπησε στο σύνθετο ψυχισμό του πασά Σελίμ, ( το μακιγιάζ  ενέδειξε σκηνικά τη σύγκλιση των δυο κόσμων που φέρει στους ώμους του ο ρόλος), χωρίς να αποφύγει,  ενίοτε, κάποιες υπερβολές λόγου και κίνησης. Άψογη η διδασκαλία της Χορωδίας του Opera studio του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Πάτρας από τη Λίνα Γερονίκου. Δυναμική η μουσική διεύθυνση της Φαίδρας Γιαννέλου η οποία με τη μαγική της μπαγκέτα διηύθυνε αξιοθαύμαστα τους άξιους μονωδούς και χορωδούς του Opera studio του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Πάτρας, καθώς και την Ορχήστρα του Δημοτικού Ωδείου Πάτρας που αποτελείτο από διακεκριμένους μουσικούς και δασκάλους μουσικής της πόλης μας.

*Σοφία Μορώνη

Θεατρολόγος-Φιλόλογος

Μέλος της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών