του Δρος Φιλολάου Δημητρίου
Aυτό το αφυπνιστικό σάλπισμα απευθύνει ο Απόστολος Παύλος, προς τους Χριστιανούς της Ρώμης, με την προς Ρωμαίους επιστολήν του (Κεφ. ΙΓ – 11). Είχε, λοιπόν, την πληροφορίαν ότι και μεταξύ των μελών της Εκκλησίας αυτής, παρουσιάζονταν σημεία χαλαρώσεως, νωθρότητος και πνευματικής ακηδίας. Ετσι, τους στέλνει με την διακόνισαν των Κεχρεών, την Φοίβην Στεφανά την επιστολήν αυτήν, όπου, μεταξύ των άλλων, καλεί αυτούς σε ένα πνευματικό ξύπνημα. Για τον Παύλο ύπνος είναι όχι μόνον ο φυσικός αλλά και ο πνευματικός. Υπνος είναι και η κατάστασις της νωθρότητος, της χλιαρότητος και της ακηδίας. Δηλαδή, πρόκειται για πνευματικές καταστάσεις που, αν δεν ανατραπούν εγκαίρως, οδηγούν με μαθηματικήν ακρίβειαν στην απομάκρυνσιν από τον Θεόν, με ολέθριες συνέπειες για λαούς, οικογένειες και άτομα!
Είναι πολλής προσοχής αξία η παρατήρησις που κάμνει εις το σημείον αυτό, ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Λέγει: «Επειδή εικός ήν αυτούς εν μεν αρχή σπουδαιοτέρους είναι…προελθόντος δε του χρόνου ασθενεστέραν γενέσθαι την σπουδήν, φησίν ότι το εναντίον δεί ποιείν, όσω γαρ αν ο βασιλεύς εγγίζει, τοσούτον μάλλον δεί παρασκευάζεσθαι, επειδή και τα βραβεία εγγύς».
Πράγματι, στην αρχή της πνευματικής ζωής, όταν η χάρις του Θεού συναντά την αγαθήν προαίρεσιν του ανθρώπου, σημειώνονται καταπληκτικές και συγκινητικές καταστάσεις: Αναδύονται αυθόρμητα και ενθουσιασμός και εγρήγορσις και αγωνιστική διάθεσις και ιεραποστολικός ζήλος θαυμαστός! Όμως, τι κρίμα: Η χαλάρωσις, η ακηδία, η πνευματική τεμπελιά οδηγεί στο «έχε με παρητημένον, διότι… αγρόν... και ζεύγη βοών ηγόρασα 5…» και τελικώς στην αποστασίαν!
Πολύς λόγος γίνεται σήμερα εις τα ΜΜΕ, εις τα καφενεία και τις γειτονειές και τα σαλόνια για την οικονομική κρίση που μαστίζει την Ελληνική Κοινωνία.Πολύς λόγος για την ύφεση της Ελληνικής οικονομίας, την υπερχρέωσή της, την υποδούλωσή της σε διεθνείς εκμεταλλευτές και τοκογλύφους, την αύξηση της ανεργίας, την κατακόρυφη πτώση του βιοτικού επιπέδου και τον κίνδυνο της χρεωκοπίας!Είναι κοινή διαπίστωσις ότι η κρίσις των τελευταίων ετών και δεκαετιών δεν πλήττει μόνον την οικονομίαν. Εχει προσβάλλει σαν λοιμική νόσος όλους τους τομείς της δημοσίας ζωής.Τήν Διοίκησι, την Αυτοδιοίκησι,την Παιδεία, την Οικογένεια, τα Πανεπιστήμια, την Δικαιοσύνη, τα νοσοκομεία, κυρίως δε και προεχόντως το πολιτικό μας σύστημα Κυβερνήσεις, Βουλήν, Κόμματα! Τέλος, και αυτήν την Εκκλησίαν, ως ανθρώπινον Οργανισμόν, αφού στις ημέρες μας είδαμε και σοβαρά εκκλησιαστικά σκάνδαλα! Παντού Διαφθορά. Κατάπτωσις. Χρηματολατρία, αφού, μη ξεγελιόμαστε ΟΛΑ, εξ αιτίας του μαμμωνά γίνονται! Πολλές απαριθμούνται οι κρίσεις της εποχής μας. ΟΜΩΣ, όλες αυτές είναι αιτιατά, αποτελέσματα της μιάς αληθινής κ ρ ί σ ε ω ς: Της Πνευματικής!
Εν όψει, όλων των ανωτέρω κάθε συνετός και εχέφρων άνθρωπος προβληματίζεται και διερωτάται:
«Εάν -Με ποιόν τρόπον-και Πότε θα βγούμε από το τούνελ αυτής της Κρίσεως»?
Ο σωστός προβληματισμός παραπέμπει αναγκαίως εις την μελέτην του Παρελθόντος. «Ιστορίης μελέτω, Ω παί. Ει γαρ τα παρεληλυθότα μνημονεύης, άμεινον περί των μελλόντων βουλεύσει». Μελέτησε το παρελθόν, λέγει ο Ευριπίδης, για να βγάλης τα διδάγματα γιά ένα καλλίτερο μέλλον. Και όταν, λέγει παρελθόν ό μεγάλος τραγικός ποιητής εννοεί και το απώτερον και το πρόσφατον παρελθόν.
Είναι πρόδηλον ότι εμάς μας ενδιαφέρει το παρελθόν της ιδικής μας Πατρίδος αλλά επίσης και το παρελθόν Λαών άλλων, πιστών και χειραγωγουμένων από τον Δημιουργόν και Προστάτην Θεόν, από την πορείαν των οποίων πολλά έχουμε να διδαχθούμε, δεδομένου ότι εις το παρελθόν εδοκίμασαν μεγαλύτερες κρίσεις. Εχουμε πράγματι πολλά να διδαχθούμε από την ιστορία του περιουσίου Λαού του Θεού, του Ιουδαϊκού, που είχε χαρακτηρισθή από τόν Ιδιον τον Θεόν «Λαός σκληρο- τράχηλος»! Όπως έχουμε πολλά να διδαχθούμε και από την ιστορίαν του ιδικού μας.
Θα σταθούμε σε δύο σταθμούς στις σχέσεις του Ιουδαϊκού Λαού, με τον Κύριον και Θεόν του, από τούς πολλούς που ακολούθησαν στην ιστορία του.
Τον 6ον αιώνα π.Χ.και συγκεκριμένα από το 697 – 642 βασιλεύει επί 45 χρόνια ο υιός του Εζεκίου Μανασσής, άνδρας τυραννικός και σκληρός. Γράφει δι’αυτόν η Π.Δ. :
«Ο Μανασσής έπραξεν ό,τι δυσαρεστεί τον Κύριο, τηρώντας τα βδεληρά έθιμα των εθνών εκείνων, που ο Κύριος τα είχε διώξει από την χώρα τους, για να κατοικήσουν οι Ισραηλίτες…Κατασκεύασε θυσιαστήρια για τον Βάαλ, έστησε ξύλινη λατρευτική στήλη και πρόσφερε λατρεία στα αστέρια του ουρανού και τά προσκυνούσε… έχτισε ειδωλολατρικά θυσιαστήρια μέσα στο ναό του Κυρίου στην Ιερουσαλήμ…πρόσφερε ακόμη το γυιό του ολοκαύτωμα…έχτισε θυσιαστήρια στα άστρα στις δύο αυλές του ναού του Κυρίου…ασκούσε μαντεία και μαγεία και προσέλαβε στην υπηρεσία του μάγους και νεκρομάντεις»!Εφθασεν ο αθεόφοβος να κατασκευάση και γλυπτό είδωλο της(Ασερά = Αστάρτης) και να το τοποθετήση μέσα εις τον ναόν, για τον οποίο είχεν ειπεί ο Θεός στον Δαυϊδ και τον γυιόν του Σολομώντα: “εν τω οίκω τούτω και Ιερουσαλήμ θήσω το όνομά μου εις τον αιώνα=θα λατρεύεται το όνομά μου αιωνίως»!Και συνεχίζει η Γραφή: «…και επλάνησε Μανασσής τον Ιούδαν και τους κατοικούντας εν Ιερουσαλήμ του ποιήσαι το πονηρόν υπέρ πάντα τα έθνη, ά εξήρε Κύριος από προσώπου υιών Ισραήλ».Ωστε, ηγέτες και λαός είχαν φθάσει σε τέτοια πνευματική κατάπτωση και λογική παραζάλη, που εξεπέρασαν και αυτούς τους ειδωλολάτρες!Λέγει ακόμη: «..και ελάλησε Κύριος επί Μανασσή και επί τον λαόν αυτού και ουκ ήκουσαν».Πράγματι, έστειλεν ο Θεός τον προφήτην Ιερεμίαν και τους προειδοποίησεν ότι: «Ο Κύριος του σύμπαντος, λέγει, θα φέρω στην πόλη τούτη και στα περίχωρά της όλα τα δεινά που ανήγγειλα εναντίον της…Θα παραδώσω όλους τους κατοίκους του Ιούδα στα χέρια του βασιληά της Βαβυλώνος και θα τους οδηγήση αιχμαλώτους στην χώρα του ή θα τους θανατώση..».Οι σκληροτράχηλοι όχι μόνον «ουκ ήκουσαν» αλλά και τον προφήτην Ιερεμίαν, που τους επέστησε την προσοχήν απεσταλμένος από τον Θεόν, τον ειρωνεύθηκαν, τον προπηλάκισαν και τελικά τον εφυλάκισαν.
Τον Μανασσήν αποθανόντα το έτος 642 π.Χ. τον διεδέχθη ο υιός του Αμών και αυτόν ο γυιός του Ιωσίας.Και αυτοί, λέγει η Γραφή, εποίησαν το πονηρόν εν οφθαλμοίς Κυρίου, καθώς εποίησεν Μανασσής.Και επορεύθη εν πάση οδώ ή επορεύθη ο πατήρ αυτού και ελάτρευσε τοις ειδώλοις και προσεκύνησεν αυτοίς και εγκατέλειψε τον Κύριον Θεόν των πατέρων αυτού και ουκ επορεύθη εν οδώ Κυρίου». Τα ίδια έκαναν και οι διάδοχοί των, μέχρι και του Σεδεκία.!
«Πάντες οι ένδοξοι Ιούδα και οι ιερείς και ο λαός της γής επλήθυναν του αθετήσαι αθετήματα βδελυγμάτων εθνών και εμίαναν τον οίκον Κυρίου τον εν Ιερουσαλήμ». Ετσι, εξήντλησαν την Θείαν υπομονήν.Ωστε, εξέσπασεν η οργή του Αγίου Θεού επάνω στον σκληροτράχηλο και αγνώμονα λαό, με τους διεφθαρμένους άρχοντες και ιερατείο και ηγουμένους. Να πως περιγράφει η Γραφή την μεγάλη συμφορά:
«Ο Ναβουγοδονόσορ ήλθε με όλο τον στρατόν του στην Ιερουσαλήμ και γύρω από την πόλη κατασκεύασε πολιορκητικό τείχος. Η πολιορκία εκράτησε περίπου δύο χρόνια, οπότε έπεσε πολύ μεγάλη πείνα.Δεν υπήρχαν καθόλου τρόφιμα για τους κατοίκους. Οι βαβυλωνιακός στρατός κατεδίωξε τον βασιλέα Σεδεκία, που τον εγκατέλειψαν οι στρατιώτες του και τον συνέλαβαν.Εσφαξαν τους γυιούς του μπροστά στα μάτια του. Μετά τον τύφλωσαν, τον έδεσαν με αλυσίδες και τον επήραν στην Βαβυλώνα. Ο στρατός των βαβυλωνίων, με ηγέτην τον αρχηγόν της σωματο-φυλακής του Ναβουγοδονόσορος, έβαλαν φωτιά στον ναό του Κυρίου, στα ανάκτορα και σε όλα τα σπίτια της Ιερουσαλήμ και ιδιαίτερα στα αρχοντικά της πόλης.Εν συνεχεία, εγκρέμισαν τα τείχη της Ιερουσαλήμ και έσειραν στην αιχμαλωσία το υπόλοιπο του λαού, συναποκομίζοντας και όλους τους θησαυρούς που είχαν συγκεντρώσει άρχοντες και ιερατείο και προύχοντες Ιουδαίοι. Και το σχετικό κεφάλαιο της Βίβλου τελειώνει ως εξής: «Και απωκίσθη Ιούδας επάνωθεν της γής αυτού = Και ο λαός του Ιούδα ωδηγήθηκε στην αιχμαλωσία μακριά από την χώρα του»!
Θα έλθουμε εις τον δεύτερον σταθμόν στις σχέσεις των Ιουδαίων και Θεού. Μας είναι γνωστός – γνωστότατος, αφού τότε ήταν που επραγματοποιήθηκε η προφητεία του Ιδίου του Κυρίου μας, την οποίαν ευθέως απηύθυνεν εις τους άρχοντες του σκληροτράχηλου αυτού λαού, μετά την Παραβολήν των κακών γεωργών.Οπως ενθυμούμεθα, μετά την κακούργον συμπεριφοράν των κακών γεωργών να φονεύσουν όχι μόνον τους απεσταλμένους του Κυρίου του αμπελώνος αλλά και αυτόν τον υιόν του (αντί να τον εντραπούν) τους ερώτησε: «Όταν ελθη ο Κύριος του αμπελώνος τί ποιήσει τοις γεωργοίς εκείνοις? Λέγουσιν αυτώ.Κακούς κακώς απολέσει αυτούς και τον αμπελώνα εκδόσεται άλλοις γεωργοίς». Υστερα τους ανήγγειλε την προφητείαν του, λέγοντας:
«Διά τούτο λέγω υμίν ότι αρθήσεται αφ’ υμών η βασιλεία του Θεού και δοθήσεται έθνει ποιούντι τους καρπούς αυτής»!
Είναι σε όλους μας γνωστόν, ότι κατά την εποχήν του Κυρίου μας, οι άρχοντες του Ιουδαϊκού λαού και ολόκληρος ο λαός σαν σύνολο, το όνομα του Θεού το είχαν στα χείλη των, ενώ η καρδιά των είχε παραδοθή στον μαμμωνά. Για τον Μεσσία είχαν παχυλές και γήϊνες αντιλήψεις, προσδοκώντας, όταν έλθη, να ιδρύση γήϊνη παγκόσμιο βασιλεία και αυτοί όλοι να είναι πριγκηπόπουλα, με τους άλλους λαούς υποτελείς των. Σαν σύνολο τον Χριστόν τον απέρριψαν, τον εφθόνησαν, τον ύβρισαν και τελικά τον παρέδωσαν σε σταυρικόν ατιμωτικόν θάνατον, φωνάζοντας εις τον Πιλάτον επιμόνως «’αρον,άρον σταύρωσον αυτόν»! Και «Το αίμα αυτού εφ’ ημάς και επί τα τέκνα ημών»! Τόσον ήτο το μίσος και η κακία των ώστε ούτε το όνομα του Κυρίου δ ε ν ήθελαν να ακούεται! Ώστε, «το αίμα αυτού επί τα τέκνα ημών»?
Δεν επέρασαν ούτε σαράντα χρόνια, από την σταύρωσιν και την ανάστασιν Του. Το έτος 70 μ.Χ.τα ρωμαϊκά στρατεύματα υπό τον διάδοχο Τίτο πολιορκούν την Ιερή πόλη. Ο Τίτος ζητεί από τους πολιορκημένους να παραδοθούν και αυτοί αρνούνται και ανθίστανται. Τότε καταστρώνει επιτελικό σχέδιο να κυκλωθή με τείχη η πόλη ώστε να μη ημπορεί κανείς να διαφύγει. Κατά την διάρκεια της πρώτης πολιορκίας, οι χριστιανοί είχαν εγκαταλείψει όχι μόνον την Ιερουσαλήμ αλλά και τα περίχωρά της, ύστερα από σχετικήν αποκάλυψιν του Κυρίου. Ιδού συνοπτικά πώς περιγράφει ο Ιουδαίος ιστορικός Ιώσηπος την κατάστασιν,που είχε δημιουργηθή εις την πόλιν μετά την στενή περικύκλωσίν της:
« Οι στέγες καλύφθηκαν από γυναίκες και βρέφη. Οι δρόμοι ήταν γεμάτοι από νεκρούς και γέροντες.Νέοι και παιδιά εξαντλημένοι από την πείνα γύριζαν στις πλατείες σαν φαντάσματα και έπεφταν αναίσθητοι λιποθυμώντας.Η ταφή των νεκρών υπερέβαινε τις δυνάμεις των ασθενών, επειδή πολλοί ένώ έθαβαν άλλους έπεφταν οι ίδιοι νεκροί… Όταν ο Τίτος εκυρίευσε την Ιερουσαλήμ ώρισε το έργο της κατάλυσης να συντελεσθή ολοκληρωτικά από δέκα λεγεώνες.Καί αυτό εκτελέστηκε σε τέτοιο βαθμό, ώστε εάν κανείς επισκεπτόταν τότε την πόλη, δεν θα επίστευεν ότι ο τόπος εκείνος είχε ποτέ κατοικηθή»! Ενας άλλος ιστορικός (Θεόφραστος?) λέγει ότι: «Ιστόρηται ότι ο Αίλιος Αδριανός (πατέρας του έπειτα αυτοκράτορος Αδριανού) κατέσκαψε την πόλιν και το ιερόν εκ βάθρων, ώστε και τούτο επ’ αυτού πληρωθήναι το μηδέ λίθον υπολειφθήναι επί λίθω».Εννοεί την άλλην προφητείαν του Κυρίου, που έχει καταγράψει ο Ευαγ. Λουκάς και λέγει: «ήξουσιν ημέραι επί σε…και περικυκλώσουσι σε πάντοθεν και εδαφιούσι σε…και ουκ αφήσουσι εν σοί λίθον επί λίθω»! Ενας σύγχρονος ιστορικός, σχολιάζοντας την τραγωδίαν αυτήν του αντιχριστιανικού Ιουδαϊσμού, έγραψε επιγραμματικά το εξής απόφθεγμα, που πρέπει να ενθυμούμεθα:
“Οι Ιουδαίοι έσπειραν άνεμο αποστασίας, από τον ζωντανό Θεό και θέρισαν ανεμοστρόβιλο καταστροφής.Το ίδιο δηλαδή που πάντοτε συμβαίνει με κάθε έθνος, με κάθε οικογένεια και με το κάθε άτομο»!
Να σταθούμε δι’ ολίγων και εις τις σχέσεις του αδελφού Ρωσικού Ορθοδόξου Λαού με τον Θεόν. Από τα μέσα του 10ου αιώνος μ.Χ., που ο Βλαδήμηρος ανεκήρυξεν επίσημον θρησκείαν του Ρωσικού Κράτους τον Χριστιανισμόν, ο Λαός αυτός ευλογήθηκε. Ακόμη και αγίους ανέδειξε και στον δρόμο της προόδου και πνευματικής αναπτύξεως εισήλθε. Όμως από τα μέσα ιδίως του 18ου αιώνος, άρχοντες και λαός παρεσύρθησαν από την υλιστική νοοτροπία των δυτικών μεγάλων λαών-γειτόνων. Εμπήκαν και αυτοί εις την λογικήν των συγκρούσεων και των πολέμων. Οι Βασιλείς και οι ηγέτες του λαού δεν ακολούθησαν τον δρόμον της δικαιοσύνης και της αγάπης, αλλά υπηρέτησαν τις σκοπιμότητες και τις τακτικές να ευνοούν τους ολίγους και τσιφλικάδες και να αφήνουν στην δυστυχία τούς πολλούς αγρότες και εργάτες. Λέγει χαρακτηριστικά ο ιστορικός Constantin Grunwald: «Ετσι,η μεγάλη δυσαρέσκεια των λαϊκών μαζών,από τους πολέμους,την παραλυσία και αυθαιρεσία των κρατικών οργάνων, την ανικανότητα της ιθυνούσης τάξεως να τηρήση κάποιαν ισορροπίαν, στις ταξικές διαφορές.Aκόμη η ηθική αποσύνθεση εις τον κοινωνικόν ιστόν, λόγω των μεγάλων κοινωνικών ανισοτήτων, εν συνδυασμώ προς την ανεπίτρεπτη απάθεια του Τσαρικού καθεστώτος, ωδήγησαν αρχικά στην επανάσταση του1905.Τότε εχύθη αδίκως πολύ αδελφικό αίμα». Και συνεχίζει: «Tην χαριστικήν βολήν, κατά της ελευθερίας της χώρας και των πολιτών έδωσεν η επανάστασις των μπολσεβίκων το 1917 και η επικράτησίς των ύστερα από δεκάδες εκατομμυρίων θυμάτων,τον αποδεκατισμόν του Κλήρου σχεδόν εξ ολοκλήρου, ιδίως των επισκόπων». Ετσι για σχεδόν 70 χρόνια ο Ορθόδοξος Ρωσικός Λαός έζησε στην πιό σκοτεινή περίοδο, από άποψη ελευθερίας, πίστεως και στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.Ολα τα’σκιαζε η φοβέρα. Ολοι μας έχουμε ακούσει και διαβάσει για τις θηριωδίες και την απανθρωπίαν του αθεϊστικού καθεστώτος. ΟΜΩΣ: O Θεός δεν ελησμόνησε τον δοκιμαζόμενον λαόν του, που μέσα στο σκοτάδι της πνευματικής σκλαβιάς, ανένηψε, διατήρησε άσβεστη την πίστη του, ανέδειξε ακόμη και αγίους και υπομονητικά επρόσμενε την ημέραν Κυρίου. Και αυτή ήλθεν, όχι με τσεκούρια και λεπίδια αλλά αναίμακτη. Ο άθεος κομμουνιστικός κολοσός σαν χάρτινος πύργος κατέρρευσε. Το σφυροδρέπανο και τα μαυσωλία εγκρεμίστηκαν.Ο Σταυρός ανυψώ- θηκε και πάλι στις εκκλησίες και τις καρδιές των Ρώσων και όλοι μας μένουμε έκ- θαμβοι εμπρός στην μεγάλη έκπληξη: Nα βλέπουμε τον Πρόεδρον αυτής της χώρας και τους κυβερνήτες της να προσεύχωνται δημοσίως, να ομολογούν δημοσίως την χριστιανικήν πίστιν τους και να απονέμουν τον οφειλόμενον σεβασμόν εις την Ορθό- δοξον Εκκλησίαν. Είναι να αναβοά κανείς: «Ως θαυμαστά τα έργα Σου Κύριε»!
Γυρίζουμε σελίδα και ερχόμαστε να εξετάσουμε τις «σχέσεις», που το Ελληνο-Χριστιανικό Βυζάντιο είχε με τον Κύριον και Θεόν του, τους τελευταίους ιδιαιτέρως αιώνες, πρίν καταλήξει εις την αποφράδα ημέρα της 29 Μαϊου1453. Ολοι σχεδόν οι έγκριτοι ιστορικοί των Βυζαντινών χρόνων πιστεύουν και διδάσκουν, ότι αρχικά η Βυζαντινή Κοινωνίαη εβίωνε την ορθόδοξη χριστιανική πίστη, αφού το πρότυπό της ήταν, κατά βάσιν, ο αγιασμός και η συμμετοχή εις την δόξαν του Θεού. Αυτό όμως δεν ετηρήθηκε εις την μακράν πορείαν της. Αλλεπάλληλες αλλοιώσεις, απαράδεκτοι συμβιβασμοί σε ζητήματα πίστεως και ζωής. Αιρέσεις ανήκουστες και διαβολικές. Συγκρούσεις με Δύση και Ανατολή, εικονομαχίες και πνευματική χαλάρωση ωδήγησαν βαθμιαίως εις την συρρίκνωση της αυτοκρατορίας. Πέρα από τα πολιτικά και κοινωνικά αίτια, που συνετέλεσαν εις την πτώσιν της βασιλευούσης, εξαίρονται από τους σοβαρούς ιστορικούς τα πνευματικά αίτια. Oποιος και όσοι πιστεύουν ότι αρχηγός της Ιστορίας όλου του Κόσμου είναι ο Χριστός, όλα τα ιστορικά συμβεβηκότα και ιδιαιτέρως τα μεγάλα και κρίσιμα, τα συνδέουν ανενδοιάστως με μία από τις τρείς (3) «στάσεις» της Θείας Προνοίας:
«Της Ευδοκίας – Της Ανοχής – και Της Παραχωρήσεως».
«Ανέχεται» η Αγαθότης του Θεού, σεβομένου την ελευθερία του λογικού ανθρώπου, με την οποίαν ο ίδιος τον έχει προικίσει. Ανέχεται τις παραβάσεις των εντολών του, την απομάκρυνσιν του. Αλλά όταν η περιφρόνησις υπερβή τα όρια, πάλιν από αγάπη προς τον αμαρτωλό, επεμβαίνει η Θεία Δικαιοσύνη. Αυτή παραχωρεί και πόνον και θλίψεις και συμφορές.Eίναι τα αναγκαία φάρμακα, δια να επιτευχθή το σωτήριον βήμα: Το Ξύπνημα από τον πνευματικόν ύπνον! Το... «Ελθών εις εαυτόν».! Πολλοί έχουν γράψει πολλά για τά αίτια της πτώσεως της Κων/πόλεως, κάνοντας λόγο για κοινωνικά, οικονομικά, στρατιωτικά, πολιτικά και άλλα τοιαύτα. Είναι ενδιαφέρον όμως, να ακούσουμε τι έχει πεί και έχει γράψει, αρκετά προ της αλώσεως, μία μεγάλη μορφή του Γένους μας, ο Ιωσήφ Βρυένιος. Ούτος εγεννήθηκε εις την Κων/πολιν το 1350 μ.Χ., εκάρη μοναχός εις την μονήν Στουδίου, υπήρξε ασκητής με πατερικόν φρόνημα, ανεδείχθη λόγιος και μεγάλος διδάσκαλος του Γένους, εχρημάτισε σύμβουλος αυτοκρατόρων και Πατριαρχών, δι’ αυτόν δε ομιλεί με υπερηφάνειαν και σεβασμόν ο μαθητής του Αγιος Μάρκος ο Ευγενικός.Kατά τά έτη 1401- 1431 «ανεγνωρίζετο ως ο κορυφαίος λόγιος της εποχής του».Ο Ιωσήφ Βρυένιος, στις 19 Απριλίου 1419, περίπου 35 χρόνια προ της αλώσεως εκλήθη και εξεφώνησε λόγον εις τα ανάκτορα επί παρουσία των Βασιλέων και όλων των επισήμων της Βασιλίδος. Στην αρχή του λόγου του, εκφράζει την οδύνην του,αφού το γένος περιστοιχίζεται από δεινά, τα όποία, λέγει: «δάκνει μου την καρδίαν, συγχεί τον νούν και οδυνά την ψυχήν». Αναφερόμενος εις τις αμαρτίες και τα ποικίλα πάθη εις τα οποία έχει περιπέσει το γένος, χαρακτηρίζει την κατάστασιν του κοινωνικού σωματος, της βυζαντινής χριστιανικής κοινωνίας ως «νόσον καθολικήν και ολόσωμον πληγήν». Εις την συνέχειαν, σαν έμπειρος πνευματικός ιατρός προχωρεί εις την καταγραφήν των συμπτωμάτων της νόσου , εκθέτοντας με παρρησίαν και σοβαρότητα τα εξής:
«Ολοι οι χριστιανοί έγιναν υπερήφανοι, αλαζόνες, φιλάργυροι, φίλαυτοι, αχάριστοι, απειθείς, λιποτάκται, ανόσιοι, αμετανόητοι, αδιάλλακτοι…Εγιναν οι άρχοντες κοινωνοί ανόμων, οι υπέυθυνοι άρπαγες, οι κριτές δωρολήπτες, οι μεσίτες ψευδείς, οι νεώτεροι ακόλαστοι, οι γηράσαντες μεθυσμένοι, οι αστοί εμπαίκτες, οι χωρικοί άλαλοι και οι πάντες αχρείοι». Συγχρόνως, με την γενικήν αυτήν υποβάθμισιν και ηθικήν κατάπτωσιν, διαπιστώνει με πολλήν την λύπην του, ότι «χάθηκε ευλαβής από της γής, εξέλιπε στοχαστής, ουχ εύρηται φρόνιμος». Για τον Ιωσήφ Βρυένιον οι ανωτέρω θλιβερές διαπιστώσεις είναι ο λόγος δια τον οποίον, όπως τονίζει: «Επέπεσαν εκ δυσμών και ανατολών διάφοροι εχθροί και λυμαίνονται την αυτοκρατορίαν». Εις την συνέχεια, αναφέρεται εις το μεγαλύτερον αμάρτημα που έχει διαπραχθή εις την Ιστορία, δηλαδή την προδοσία του Ιούδα, η οποία συνίσταται εις Τι? :
«Εις το πωληθήναι τιμής και αγορασθήναι τον Κύριον», δηλαδή εις το ότι ο Ιούδας επώλησε τον Κύριον, τον οποίον αγόρασαν οι Εβραίοι.
Και ΠΩΣ συνδέει ο σοφός αυτός λόγιος το αμάρτημα αυτό με την σύγχρονη κατάσταση των συμπατριωτών του? Ακούστε τι λέγει εις την συνέχειαν: «Αυτό το ανοσιούργημα γίνεται εν ταις ημέραις ημών, αφού των λεγομένων πνευματικών πωλούν τον Κύριον, αγοράζει δε πάς ο έχων αργύριον και βουλόμενος». Αναφέρεται προφανώς εις την αγοραπωλησίαν των Αγίων μυστηρίων, την λήψιν χρημάτων από τους εξομολόγους ιερείς και κυρίως την ανάξια μετάληψιν του Σώματος και Αίματος του Κυρίου, από δήθεν πιστούς που έχουν πουλήσει την ψυχήν τους στον διάβολον, γιά να επιτύχουν επίγειες απολαύσεις και δόξες!. Και αφού κάνει μίαν εκτενή ανάλυσιν αυτής της θλιβερής καταστάσεως, η οποία παρατηρείται στους άρχοντες, τους κληρικούς και τον λαόν, προχωρεί εις μίαν σημαντικήν έκκλησιν και συνακόλουθη προφητεία:
«Ζητεί από τους άρχοντες, τον κλήρον και τον λαόν να μετανοήσουν και να επιστρέψουν εις τον Θεόν, δια να γίνη <η του γένους ανάκλησις> και να είναι μαζί τους ο Θεός.Γιατί διαφορετικά θα πάθουν χειρότερα από εκείνα που έπαθεν η παλαιά Ιερουσαλήμ, που κυριεύθηκε από τους εχθρούς.Γιατί η καταστροφή θα είναι τόσο μεγάλη, που οι μέλλουσες γενεές θα λέγουν σε παρόμοιες περιπτώσεις: <Μη πάθοιμεν άπερ οι Ρωμαίοι (δηλ.οι Βυζαντινοί) πεπόνθασι>. Προφητικός ο λόγος του Ιωσήφ Βρυονίου, αλλά και επίκαιρος δι’ ημάς και την Πατρίδα μας.
Και η προφητεία του δυστυχώς επληρώθη. Υστερα από 34 χρόνια από την εκφώνησιν του λόγου τούτου ενώπιον αρχόντων, ιερατείου και λαού η «Πόλις εάλω»! Η συμφορά έπληξε την χιλιόχρονη Βυζαντινή αυτοκρατορία, διότι οι πρόγονοί μας αυτοί, όπως παλαιότερα οι Ιουδαίοι, «έσπειραν ανέμους αποστασίας από τον Θεόν και εθέρισαν ανεμοστρόβιλον καταστροφής»!
Ο Θεός παραχωρεί τις συμφορές από αγάπην προς τον πλανώμενον:Είτε Εθνος ή Οικογένεια ή Ατομον είναι. Ο πόνος, η θλίψις, η συμφορά οδηγεί εις μετάνοιαν. Η διαπίστωσις ότι « λιμώ απόλυται» ωδήγησε τον άσωτον υιόν εις το «αναστάς πορεύσομαι προς τον πατέρα μου…και ερώ αυτώ Πάτερ ήμαρτον..»! Επί σχεδόν 4 αιώνες ταπεινωτικής δουλείας και απεριγράπτου δυστυχίας,ο δύσμοιρος Ελληνικός Λαός παρηγοριά και απαντοχή εύρισκε μόνο κοντά στην Εκκλησία. Ο Θεός εχάρισε τελικά εις το Ελληνικόν Εθνος την Εθνικήν παλιγγενεσίαν το 1821. Ολοι τότε οι Ελληνες, οι ελεύθεροι εις το Εξωτερικόν και οι σκλαβωμένοι εις την Ελλάδα, με Πίστιν εις τον Χριστόν και προσευχήν και με την σημαίαν του Σταυρού επανεστάτησαν.Επίστευσαν ότι:
«Ο Θεός έχει υπογράψει την απελευθέρωσιν και δεν παίρνει την υπογραφήν του πίσω» και με την «Ευδοκίαν» τώρα του Θεού επέτυχαν. Ελευθέρωσαν και ωργάνωσαν το νέον Ελληνικόν Εθνος και Κράτος. Αλλά τι κρίμα! Πρίν ακόμη «στερεωθή» μία ελεύθερη Πατρίδα, άρχισαν οι διχόνιες, οι εγωϊσμοί, οι ιδιοτέλειες, οι πάσης φύσεως αδικίες και αθλιότητες. Ο Θεός που αγαπά την Ελλάδα έδειξε την ανοχήν Του.Την μακροθυμίαν Του. Υπήρχε και η μερίς των εκλεκτών, των «ειλικρινώς αγαπώντων τον Κύριον». Όχι μόνον έδειξεν ανοχήν αλλά και ευλόγησε με τους Βαλκανικούς αγώνας την εθνικήν ολοκλήρωσιν, την απελευθέρωσιν αλυτρώτων περιοχών της Πατρίδος μας. Δυστυχώς, όμως αντί ευγνωμοσύνης και ευχαριστιών προς τον Ευεργέτην του Εθνους μας Θεόν, ο Λαός μας απεμακρύνθη από Αυτόν. Οι διχόνιες και οι εγωισμοί όχι μόνο δεν εμετριάσθησαν αλλά αντιθέτως, μετά τους νικηφόρους Βαλκανικούς πολέμους αυξήθηκαν, έγέννησαν έξαλλες πολιτικές αδιαλαξίες και τελικά ωδήγησαν στον επάρατον διχασμόν! Ο εθνικός διχασμός είναι γεγονός από τον Οκτώβριον του 1916. Από τότε η μικρή Ελλάδα έχει δύο κράτη.Τό των Αθηνών και το της Θεσσαλονίκης. Αυτός ο διχασμός όμως χωρίζει όχι μόνο γεωγραφικά και πολιτικά αλλά και κοινωνικά ακόμη και εκκλησιαστικά τον Ελληνικό Λαό!Αυτός ο διχασμός σφραγίζεται δυστυχέστατα από την αδελφική σύγκρουση!Το λαϊκό αίσθημα πυρακτώνεται από το πολιτικό πάθος, έτσι, ώστε η διαφορετική γνώμη η διαφορετική πολιτική τοποθέτηση γεννά άσπονδο μίσος. Αδελφικό μίσος.Εις τα δύο μικρά «κράτη» - εις τα οποία είχε διαιρεθή η μικρή Ελλάδα – διαιρέθηκαν και συγγένειες, φιλίες, γειτονιές, καφενεία, ακόμη και Εκκλησίες!. Συγγενείς με διαφορετικές τοποθετήσεις διχάσθηκαν, ακόμη και οικογένειες αντιμετώπισαν προβλήματα. Όμως, το άκρον άωτον της απονοίας ήταν ότι και αυτή η Διοικούσα Εκκλησία δεν απέφυγε την εμπλοκήν της εις το μίασμα του εθνικού διχασμού! Λέγει ο Ιστορικός καθηγητής Απ. Βακαλόπουλος:
«Από το αλόγιστον αυτό πάθος παρεσύρθη και ο τότε Μητροπολίτης Αθηνών, ο οποίος αντί με όλον τον Κλήρον να εξαρθή εις το ύψος της αποστολής του και να πρωτοστατήση εις την γεφύρωσιν του Εθνους, οξύνει περισσότερον τα πράγματα με το να εκτεθή υπέρ της μιάς πλευράς των αντιμαχομένων παρατάξεων, να παρασύρη τα άλλα μέλη της Συνόδου και ύστερα από απόφασίν της, να ρίψη τον λίθον του «Εκκλησιαστικού αναθέματος», εις το πεδίον του Αρεως την 13.12.1916, εναντίον του αντιπάλου Πρωθυπουργού»!Ηταν όμως τέτοια και τόσον μεγάλα τα πάθη και ο τυφλός φανατισμός, ώστε οι αντίπαλοι του αφορισθέντος πρωθυπουργού, επήραν το κείμενον του αφορισμού, που εξέδωσε το Εκκλησιαστικόν Δικαστήριον, το επλαστογράφησαν και έγραψαν φράσεις, ήτοι κατάρες και αναθέματα, που εμφανίζουν το Εκκλησιαστικόν Δικαστήριον ως εκδώσαν ένα άθλιον και εμετικόν λίβελον!(Μαρκ.Χ)
Αποτέλεσμα της οξυνθείσης εμπαθείας και του μίσους ήτο, όταν ο αναθεματισθείς Πρωθυπουργός επανήλθεν, εκλεγείς από τονΛαόν, εις την εξουσίαν, να συγκροτηθή νέον Εκκλησιαστικόν Δικαστήριον, το οποίον, αφού εδίκασεν ως αντιεκκλησιαστικές και παράνομες τις ενέργειες αυτές του Μητροπολίτου Αθηνών, δια ομοφώνου αποφάσεώς του, τον…«καθήρεσεν»!
Ώστε, Βασιλείς, Κυβερνήται και Πολιτικοί, Ιεραρχία και Λαός έβραζαν σε ένα καζάνι φανατισμού, μίσους και μισαλλοδοξίας.Αυτό το μίσος δυστυχώς ήταν και αιματηρόν. Ελησμόνησαν, δυστυχώς, οι πρόγονοί μας της εποχής εκείνης το του Δαυϊδ: «Οι μακρύνοντες από Σού απολούνται»! Δυστυχώς, η συμφορά της μικρασιατικής καταστροφής ήλθε! Το 1922 η Μικρά Ασία εχάθη, δια την Ελλάδα! Τα φοβερά αποτελέσματα αυτής της συμφοράς σε αίμα και δυστυχία είναι γνωστά!Εχει λεχθή και είναι αλήθεια, ότι μετα την άλωσιν της Πόλης, αυτή ήταν η μεγαλύτερη καταστροφή δια την Ελλάδα μας! Ο εθνικός διχασμός δυστυχώς δεν εξαφανίσθηκε. Ετσι, δεν επέρασαν είκοσι χρόνια, από την εθνική συμφορά του 1922 και η Χώρα αυτή παρεχωρήθη να σκλαβωθή από τα Γερμανικά στρατεύματα για σχεδόν 4 έτη. Οι νεώτεροι την ηλικίαν ισως δεν έχουν σαφή ιδέαν περί του τί σημαίνει η λέξις «Κατοχή»! Εμείς οι παλαιότεροι όμως έχουμε πικρότατες αναμνήσεις προσωπικές από την πείνα, τους καθημερινούς θανάτους, τους σκελετωμένους αρρώστους και πεινασμένους, τους μαυραγορίτες της εποχής, την καταρράκωσιν της ανθρώπινης αξιοπρέπεας, το ξεκλήρισμα οικογενειών με τις ουρές των ομήρων κ.α. δεινά της τετράχρονης σκλαβιάς. Πολύς ο πόνος.Βαρειά και διαρκής η θλίψις. «Κύριε εν θλίψεσιν εμνήσθημέν Σου»! Πράγματι. Μεταπελευθερωτικώς ο Ελληνικός Λαός εις την συντριπτικήν πλειοψηφία του άλλαξε. Οι δοκιμασίες τον αφύπνισαν, τον ωρίμασαν. Η Χριστιανική Πίστις, που τον εστήριξε να υπομείνη τις δοκιμασίες, ενίκησε. Το χριστιανικόν και εθνικόν φρόνημα ανδρώθηκε. Η θεωρία του υλισμού επολεμήθηκε.Τό Χριστιανικόν Κίνημα εγιγαντώθηκε.Τα χριστιανικά περιοδικά έμπαιναν στα Ελληνικά σπίτια, κατά δεκάδες χιλιάδες. Η χριστιανική ζωή και δράσις έδινε τον τόνον στην προσπάθεια για την υλικήν και πνευματικήν ανοικοδόμησιν της Χώρας. Ολοι μιλούσαμε για την καινούργια Ελλάδα που έρχεται, για «τον καινούργιο πύργο που χτίζουμε αντάμα», θεωρούσαμε την συμμετοχή μας εις την ιεραποστολική αυτή προσπάθεια υπόθεση ζωής! Ωραία χρόνια!Οικονομικά δύσκολα ακόμη, αλλά γεμάτα χαρά! ΟΜΩΣ:
Η ωραία αυτή ζωή και προσπάθεια δ ε ν είχε την συνεπή συνέχεια…Ο Ελληνικός Λαός, μετά την ανοικοδόμησιν των ερειπίων εφιλοδόξησε και επέτυχε να μπή σαν ωργανωμένο Κράτος εις το Club των Ευρωπαικών κρατών. Και εμπήκε μεν, αλλά ΟΧΙ με τις περγαμηνές του παρελθόντος και του ενδόξου Βορειοηπειρωτικού έπους του 1940. Δεν εμπήκε ως η κοιτίς του Ελληνοχριστιανικού πολιτισμού, ως φορεύς των αξιών της Ορθοδοξίας. Αυτά δε παρ’όλον ότι διεθνούς ακτινοβολίας προσωπικότητες όπως ο Ράνσιμαν εκήρυτταν και έγγραφαν ότι οι Εκκλησίες και ο πολιτισμός της Δύσεως βαδίζουν εις την δύσιν, το μέλλον ανήκει εις την Ορθοδοξίαν. Όχι, δεν εμπήκαμε έτσι. Ηγέτες και λαός εμπήκαμεν εις την ΕΟΚ ως υλόφρονες, φιλοδοξώντας να επιτύχουμε μια καλλίτερη υλιστική - πέρα για πέρα – ζωή. Εχάσαμε την επαφήν με τις πνευματικές ρίζες μας. Ο Λαός μας παραδίδεται στον έμπρακτο υλισμό, τον ευδαιμονισμό, την απόκτηση υλικών αγαθών, ει δυνατόν χωρίς κόπο. Δι’ αυτό και η δυσαρμονία και οι κοινωνικές εντάσεις που καθημερινώς αυξάνονται. Αυτή είναι η αλήθεια. Οι σύγχρονοι Ελληνες αγνόησαν ή περιφρόνησαν την Χριστιανική Πίστη. Τό είπε και το έγραψεν ο Παν. Κανελλόπουλος, πρίν ολίγα χρόνια: «Η έλλειψις ενότητος και αρμονίας εις την εποχήν μας οφείλεται εις την έλλειψιν της Πίστεως. Εις την εποχήν μας διώκεται η Πίστις. Η Πίστις αποτελεί στοιχείον διακοσμητικόν και όχι προϋπόθεσιν ουσιαστικής ζωής».(Η Κοινωνία της Εποχής).
Αφού λοιπόν, σαν σύνολον εγκαταλείψαμε την Πίστιν, μας εγκατέλειψε και ο Θεός! Ετσι, εφθάσαμεν εις την σημερινήν κατάστασιν να κυβερνάται η Χώρα από διάφορα μνημόνια. Οι κυβερνήτες της να καταντήσουν υπάλληλοι των υπαλλήλων των «Ευρω-Αμερικανών αφεντικών». Τώρα, αφού είναι περιωρισμένη η οικονομική εθνική κυριαρχία (και δεν ξέρουμε και εις αυτόν τον τομέα τ ί ακόμη μας επιφυλάσσεται), υπάρχει ή πιθανότης να κινδυνεύσουν τα εθνικά μας θέματα, αφού ο εξαρτών την επιβίωσίν του, από τον δανεισμόν άλλου, είναι προφανές ότι δεν έχει την δύναμιν να αντισταθή εις τις διάφορες πιέσεις αυτού του άλλου. Εκαταντήσαμεν «ελεύθεροι-υποτελείς» άλλων! ΠΩΣ να το κάνωμεν: Οι άξιοι και ικανοί ηγέτες, οι καλοί άρχοντες και ποιμένες ενός λαού είναι δώρον Θεού εις το έθνος. Εις Ποίον όμως έθνος? «Το μακάριον Ού εστί Κύριος ο Θεός». Kαί τέτοιο δεν είναι τώρα το έθνος μας!ΟΜΩΣ, εις τον λαόν που απομακρύνεται από τον Θεόν, μία από τις πληγές με την οποίαν τον δοκιμάζει και τον καλεί εις μετάνοιαν είναι και «Ο λιμός αρχόντων»! Η έλλειψις αξίων, ικανών και χρηστών ηγετών, σε όλους τους τομείς. «Ιδού δή Κύριος Σαβαώθ αφελεί από της Ιουδαίας και από Ιερουσαλήμ… γίγαντα και ισχύοντα και άνθρωπον πολεμιστήν και δικαστήν και προφήτην…και θαυμαστόν σύμβουλον=Ο Κύριος θα άρη από την Ιουδαίαν και από την Ιερουσαλήμ τον ανδρείο και ισχυρόν άρχοντα, τον αξιόμαχον στρατιώτην, τον αμερόληπτον δικαστήν και διδάσκαλον, τον σοφόν σύμβουλον»! (Ησαίας Γ΄- 1-15). Αυτή ήταν η διαλεκτική του Ουρανού με τον Ιουδαϊκόν λαόν. Ο λαός αυτός , απομακρυνόμενος από τον Θεόν εδοκίμαζε, εκτός των άλλων, και την πληγήν του «λιμού αρχόντων».Οταν όμως μετανοούσε ειλικρινά, ο Θεός τον έσωζε και του εχάριζε σοφούς και συνετούς και ικανούς ηγέτες. Αυτό ήταν και το σάλπισμα του προφήτου Ιερεμία, όταν ο λαός αυτός είχε παραδοθή σε αναξίους και ανικάνους άρχοντες. Τους έλεγε: «Επιστράφητε, λέγει Κύριος, υιοί αφεστηκότες και δώσω υμίν ποιμένας κατά την καρδίαν μου και ποιμανούσιν υμάς, ποιμαίνοντες μετ’ επιστήμης».(Ιερ.Γ’-14-15).
Εις τα χείλη όλων ανεξαιρέτως των Ελλήνων ευρίσκεται η φράσις-διαπίστωση: «Το σάποιο πολιτικό κατεστημένο». Αλλά το μεγάλο λάθος που κάνουμε οι σημερινοί Ελληνες είναι να νομίζουμε, να πιστεύουμε και να διακηρύσσουμε ότι «φταίνε…οι πολιτικοί» μ ό ν ο. Μα αυτοί εβγήκαν από την σάρκα της Ελληνικής Κοινωνίας, από εμάς και με την ψήφον μας. Ολος ο Λαός, όλοι μας είμαστε υπαίτιοι της θλιβερής καταστάσεως που ζή η Πατρίδα μας. Διότι όλοι σαν σύνολο απέστημεν από τον Θεόν.Αποστατήσαμε από την χάριν Του. Την νοοτροπίαν και τους στόχους ζωής και τα «Ιδεώδη» των σημερινών Ελλήνων, εύστοχα διαζωγραφίζει ένας σύγχρονος δημοσιογράφος, γράφοντας τα εξής, σχετικά με την τάσιν απαλλαγής των από τις Ευαγγελικές αρχές και απομακρύνσεως από τον Θεόν: «Ώστε, λοιπόν, μπορούμε να ζήσουμε και χωρίς τις δεσμεύσεις του Νόμου του Θεού. Τα καταθλιπτικά πράγματα δεν μας χρειάζονται πιά.Εμείς έχουμε τα λεφτά μας, που μάλιστα έχουμε ανακαλύψει τρόπους να τα αποκτούμε και πολύ εύκολα, χωρίς κόπο, χωρίς εργασία.Και μ’ αυτά φτειάχνεις τη ζωή σου πολύ ωραία.Διασκεδάζεις, γλεντάς, αποκτάς αγαθά, ό,τι θέλεις, όσο θέλεις..»!
Αγαπητοί μου, Εφθάσαμεν εις το τέλος αυτής της πορείας. Γιατί τα είπαμε όλα αυτά? Μά,γιατί κατά την σοφήν συμβουλήν του μεγάλου Ευριπίδη, μελετώντας προσεκτικά τα γεγονότα αυτά του παρελθόντος που αναφέραμε, ημπορούμε να βγάλουμε για το άμεσον μέλλον μας σωτήρια συμπεράσματα. Από όλα όσα εξετέθησαν ανωτέρω, εξάγονται ασφαλώς τα εξής συμπεράσματα:
Πρώτον. Αρχηγός της Ιστορίας σύμπαντος του Κόσμου είναι ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός, ότι και αν λέγουν οι διάφοροι άθεοι και ανιστόρητοι.
Δεύτερον. Όπως εσημειώθηκε: «Kάθε Εθνος, κάθε Οικογένεια, κάθε άτομο που σπέρνει άνεμο αποστασίας από τον Θεόν, θερίζει ανεμοστρόβιλον καταστροφής». Τούτο έδειξαν τα ιστορικά γεγονότα των Λαών του Θεού, όπως τα ακούσαμε.
Τρίτον. Ο Θεός μας είναι Θεός αγάπης. Η απέραντη αγάπη Του ανέχεται τις απομακρύν- σεις μας και τις αποστασίες μας. Αλλά κάποτε από αγάπη πάλι, για τους πιστούς του, παραχωρεί στερήσεις χρηστών ηγετών, πόνον, θλίψεις και συμφορές, με σκοπόν την πρόκλησιν της μετανοίας και επιστροφής, την οποία και θέλει & δέχεται.
Τέταρτον. Η Πατρίδα μας περνά μίαν άνευ προηγουμένου πνευματική κρίσι. Η κρίσις αυτή έχει καταντήσει, για να θυμηθούμε τα λόγια του Ιωσήφ Βρυονίου μιά « νόσος καθολική και ολόσωμος πληγή». Καί
Πέμπτον. Πρέπει να ξυπνήσουμε. Να συνέλθουμε από την πνευματική χαύνωσιν και ακηδίαν.Να εννοήσουμε ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος διαφυγής από τις συμφορές που απεργάζεται ο πνευματικός ύπνος και ή συνακόλουθη γενική κρίσις. Δεν υπάρχει ανθρώπινος τρόπος να βγούμε από το Τούνελ, όχι μόνον το οικονομικό αλλά και το τούνελ της γενικώτερης απειλής δια την υπόστασίν μας ως Εθνους, Οικογένειας και ελευθέρου ατόμου. Ο τρόπος ο ένας και μοναδικός είναι:
H ειλικρινής και έμπρακτη Μετάνοια!
Βέβαια, εννοείται η μετάνοια που θα ακολουθήσει μία τίμια αυτοκριτική, από τον καθένα μας. Να θέσουμε τα ερωτήματα εις τον εαυτόν μας: Είμαι αληθινός Πιστός, όπως θέλει ο Χριστός; Τηρώ τον νόμον Του, όπως Εκείνος θέλει ή κάνω επιλεκτικήν εφαρμογήν, κατά την κρίσιν μου. Η ζωή του αληθινού πιστού είναι πορεία θυσίας και προσφοράς. Εχω την σωστήν γραμμήν εις την ζωήν μου ή σκέπτομαι και εγώ όπως ο τύπος του συγχρόνου Ελληνα, που ο δημοσιογράφος περιέγραψε πιο πάνω, έχοντας κατολισθήσει στον ευδαιμονισμόν, την άνετη ζωή, την φροντίδα για την σύναξιν περισσοτέρων υλικών αγαθών? Εν συνεχεία να σκεφθώ πώς ο καιρός είναι συνεσταλμένος, δεν γνωρίζω ΠΟΤΕ και ΠΩΣ θα με καλέσει ο Κύριος κοντά Του.
Ώστε, πρέπει να εξυπνήσω από κάθε χαλαρότητα και πνευματική ακηδία. Να ενεργοποιήσω όλες τις πνευματικές δυνάμεις μου, σοβαρά σκεπτόμενος
